teken
Teken (Ixodes)
Disclaimer
Onderstaande informatie is tot stand gekomen in samenwerking met het RIVM (Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu), diverse organisaties en beroepsgroepen. De informatie is ten dele door mij bewerkt. Waar dit het geval is zal dit aangegeven zijn. Aan de inhoud van deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend.
Teken (Ixodes)
Een tekenbeet is meestal onschuldig maar kan u ziek maken als de teek langer dan 24 uur in uw huid zit. Geef de teek daar geen kans voor! Een tekencontrole na een verblijf in de natuur is een kleine moeite. U kunt de teek eenvoudig zelf verwijderen.
Waarom is het voorkomen van tekenbeten belangrijk?
Teken kunnen besmet zijn met bacteriën of virussen. Bij een beet kunnen ze dus ziektes overbrengen. In Nederland is dit voornamelijk de ziekte van lyme. Deze wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. In midden-, Centraal- en Oost-Europa kunnen teken ook andere ziekten als hersenontstekingen overbrengen (teken-encefalitis). In dat geval is het voorkomen van tekenbeten nog belangrijker omdat de infectie al direct bij de beet kan optreden. Voor die landen kan extra bescherming met een vacinatie en geïmpregneerde kleding nodig zijn (deze kleding is tegenwoordig goed verkrijgbaar bij jacht- en outdoorwinkels (red)).
Waar en wanneer komen teken voor?
Teken leven in hoog gras en struikgewas tot pakweg 1,5 meter boven de grond. Ze komen voor in heel Europa. In Nederland leven ze vooral in duinen en bossen maar ook in heide, tuinen en grasgebieden. (Afhankelijk van de beschikbaarheid van gastheren (Red)). Teken zijn in Nederland het meest actief tussen maart en oktober met een piek in de periode mei-juni. (In tegenstelling tot wat algemeen gedacht wordt “bespringt” de teek zijn gastheer niet. Een teek zit gewoon stil en steekt de voorpoten in de lucht. Op deze voorpoten zitten wat minieme weerhalen die goed achter bijvoorbeeld een vacht blijven hangen. Op het moment dat er een gastheer langs de plek waar de teek zit, “schuurt” , blijft de teek hangen en gaat op zoek naar een plek op de huid waar gemakkelijk een bloedvat te bereiken is. (Red))
Wie loopt risico?
Iedereen kan na een tekenbeet besmet raken met de Borrelia bacterie (veroorzaker van de ziekte van Lyme (Red)) en daarna de ziekte van Lyme krijgen. Mensen die veel werken of recreëren in de natuur lopen meer risico op tekenbeten.
Hoe herken je een teek?
Een teek is een erg klein spinachtig beestje, slechts 1 tot 3 millimeter groot. Bij het bloed zuigen zwelt hij op tot een soort bolletje en kan dan wel meer dan 1cm worden. De kleuren van het diertje variëren van wit, tot grijs, zwart, bruin rood en alle schakeringen er tussen in (Red).
Tekenbeten voorkomen:
• Vermijd onnodig contact met struikgewas
• Draag altijd een lange broek (het liefst met de broek in de sokken), lange mouwen en een hoofddeksel. Een hoofddeksel of capuchon voorkomt dat de teek tussen de haren of in de hals /nek gaat zitten (Red).
• Smeer insectenwerende middelen als DEET op de onbedekte huid. Deze middelen verkleinen de kans om gebeten te worden. Er mag maximaal 50% DEET in het middel zitten.
• Insectenwerende middelen als permetrine (verkrijgbaar via huisarts (Red)) verkleinen de kans op tekenbeten weer verder.
• Controleer na een verblijf in de natuur het gehele lichaam. Controleer hierbij vooral op plaatsen waar de huid dun, warm en vochtig is.
Wat te doen bij een tekenbeet?
• Verwijder de teek zo snel mogelijk
• Gebruik geen alcohol, jodium of andere middelen voordat u de teek verwijdert. Brandt de teek niet uit. (Op het moment dat een dezer zaken voor het verwijderen wel wordt gedaan, leegt de teek zijn maaginhoud in uw bloedbaan. Juist in deze maaginhoud zit de borrelia bacterie en raakt u besmet (Red))
• Neem een puntig pincet of tekentang waarmee u de teek goed kunt vastpakken. Druk de teek NIET plat !
• Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid vast en trek hem er langzaam uit (dit gaat het best in een draaiende beweging (Red)). Het i s niet gevaarlijk als er eventueel een stukje van de monddelen in de huid achterblijft. Dit komt er vanzelf weer uit.
• Ontsmet het beetwondje met 70% alcohol of jodium om een ontsteking van het wondje te voorkomen.
• Noteer de datum waarop u gebeten bent in uw agenda (en neem een foto van de plek waar u gebeten bent (Red))
• Houd daarna tot 3 maanden na de tekenbeet de huid rondom de beet in de gaten (en vergelijk de plek eventueel met de genomen foto (Red)). Let op het ontstaan van een rode of blauwrode ringvormige huiduitslag of vlek en griepverschijnselen als koorts, hoofdpijn en gewrichtspijn.
• Ga naar uw huisarts als de ring of vlek op de huid groter wordt of als u een van de genoemde klachten heeft. Vertel de huisarts dan op welke datum u gebeten bent (en laat eventueel de gemaakte foto zien (Red)).
Bron:
RIVM
ARBO & Milieu A49
Met uitzonderingen van redactionele veranderingen (Red)